‘Reis op andere dagen en tijden naar het werk’

Bron artikel: binnenlandsbestuur.nl

Veel werkenden vinden dat het verkeer op sommige dagen te druk is en een flink deel heeft er vooral op dinsdag en donderdag echt last van.

Als de werkgever er expliciet om vraagt, is bijna de helft van de werkenden die niet aan een fysieke werkplek gebonden is, bereid om op andere dagen naar het werk te komen. Dat blijkt uit het onderzoek ‘DIDO-economie’ van Kantar Public naar woon-werkverkeer op de dinsdag en donderdag en de mogelijkheden om de drukte op deze dagen te verminderen.

Massaal auto in

Werkenden stappen, na een terugval in de coronaperiode, weer massaal de auto in, toont het onderzoek aan. Op alle dagen nam het aantal verkeersbewegingen met de auto in 2023 toe ten opzichte van 2019, vóór corona. Ook de fiets is weer bijna terug op het niveau van 2019. Alleen het openbaar vervoer heeft zich nog niet weten te herpakken. De belangrijkste redenen van forenzen om niet voor de trein te kiezen zijn de slechte verbinding, drukte door uitval en beperkte capaciteit.

Niet 'gewoon' accepteren

Dinsdag en donderdag zijn de drukste forenzendagen. Maandag volgt redelijk dicht op deze dagen en woensdag en vrijdag zijn duidelijk rustiger. Dit patroon is al jaren zichtbaar, zowel voor als na corona, en is dus niet veranderd. Wel zien de onderzoekers dat dit ‘DIDO’-effect het sterkst is toegenomen bij het openbaar vervoer. Veel werkenden vinden dat het verkeer op sommige dagen te druk is en een flink deel heeft er vooral op dinsdag en donderdag ook echt last van. Een meerderheid van de werkenden is dan ook voor spreiding van het verkeer is en vindt niet dat men deze drukte maar ‘gewoon’ moet accepteren.

Extremere reispatronen

‘De reispatronen zijn niet veranderd, maar extremer geworden. En de piekbelasting van de wegen en het OV is intenser’, constateert Hugo Houppermans, directeur van bedrijvencoalitie Anders Reizen, de opdrachtgever van het onderzoek. We zien dat de drukte intenser is geworden op dinsdag en donderdag. Hoe fijn zou het zijn als we stress, vertraging en CO2-uitstoot vervangen door gezond, efficiënt en schoon naar je werk reizen? Het onderzoek laat zien hoe het anders kan: door op andere tijden en andere dagen naar het werk reizen.’

Gewoontegedrag

Voor vier op de tien werkende Nederlanders geldt namelijk dat zij niet gebonden zijn aan een fysieke werkplek. Het onderzoek richtte zich vooral op potentiële thuiswerkers, spitsmijders en automijders. De potentiële thuiswerkers kunnen in principe thuis werken maar doen dit nu niet op dinsdag en donderdag. Deze groep beslaat een derde van alle werkenden. Belangrijkste redenen om op die dagen naar het werk te gaan: omdat de baas dat wil, er overleggen gepland staan, collega’s aanwezig zijn en voor een deel ‘gewoontegedrag’. Driekwart van de potentiële thuiswerkers is bereid om op andere dagen naar het werk te reizen.

Vaste kantoortijden

De groep werkenden die buiten de spits van en naar het werk zouden kunnen reizen, de potentiële spitsmijders, beslaat bijna twee derde van alle werkenden. Zij zijn veelal voorstander van spreiding van het verkeer over de dag en deels voor maatregelen die dit mogelijk maken. Om ze zover te krijgen, is nog wel een stap nodig. Een meerderheid (50 tot 70 procent) vertrekt ‘s ochtends toch het liefst tijdens de spits (7.00 - 9.00 uur), vooral vanwege de vaste ‘kantoortijden’. Een vijfde doet dit vooral uit gewoonte. De Coalitie Anders Reizen wil sowieso nog een vervolgonderzoek laten doen naar wat het gewoontegedrag van werkende Nederlanders in stand houdt.

Vaker met de fiets

De derde groep werkenden die de drukte kunnen verminderen zijn de potentiële automijders. Dit zijn werkenden die nu op dinsdag of donderdag met de auto naar het werk gaan. Van deze groep, iets meer dan de helft van alle werkenden, woont één derde op fietsafstand van het werk. Zij zouden dus met de fiets naar hun werk kunnen reizen. Voor de overige potentiële automijders zou het openbaar vervoer uitkomst kunnen bieden.

Niet 'zomaar' veranderen

Dat klinkt allemaal mooi, maar we veranderen niet ‘zomaar’ uit onszelf, toont het onderzoek aan: negen van de tien werknemers wil niet ‘zomaar’ op andere dagen naar het werk komen. Maar als de werkgever er expliciet om vraagt, dan is 48 procent van de werkenden die niet aan een fysieke werkplek gebonden zijn bereid om dat wel te doen. ‘Werkgevers blijken goud in handen te hebben’, concludeert Houppermans. ‘Zij kunnen met medewerkers die niet vastzitten aan een fysieke werkplek én hun teamleiders nieuwe afspraken maken. Medewerkers willen dat het nut heeft om naar kantoor te komen. Afspraken over andere starttijden, ideale werkdagen en thuiswerken helpen daarbij.’

Maandag en woensdag

De coronatijd was een katalysator voor thuiswerken. Waar in 2019 nog drie op de tien werkenden wel eens thuiswerkte, was dat in 2022 al twee op de vijf. Dat noemt de  Coalitie Anders Reizen al een positieve beweging, maar dit lost de piekbelasting met alle schadelijke effecten niet op. De coalitie kent voorbeelden die laten zien hoe je ‘positieve verandering kan doorvoeren binnen je bedrijf. ‘Er zijn bedrijven die afspreken dat je niet fysiek bij elkaar komt vóór tien uur in de ochtend, stelt Houppermans. ‘Of zij spreken af dat complete teams fysiek samenwerken op maandag en woensdag. Ook het stimuleren van de fiets is een manier om medewerkers de spits te laten omzeilen. ‘Bedrijven die daar succesvol in zijn betalen meer kilometervergoeding voor de fiets dan voor de auto.’